Główny amerykański indeks akcji, S&P 500, zyskał w 2023 r. ponadprzeciętne 24 %. Jednak wyniki całego indeksu były generowane przede wszystkim przez tzw. grupę Magnificent 7, czyli siedem największych amerykańskich spółek technologicznych, których indeks Bloomberg Magnificent 7 zyskał astronomiczne 107 %! Wiąże się z tym fakt, że, jak pokazuje poniższy wykres, 72 % akcji w indeksie S&P 500 osiągnęło gorsze wyniki niż indeks. To historyczny rekord. Wzrost wartości amerykańskich akcji w ubiegłym roku był zatem bardzo silnie skoncentrowany. Wiąże się z tym również fakt, że wyceny akcji Magnificent 7 osiągnęły, moim zdaniem, niezrównoważenie wysokie poziomy ze średnim wskaźnikiem P/E na poziomie 37x, co bardzo przypomina bańkę technologiczną z przełomu tysiącleci. Każda większa korekta na tych akcjach mogłaby oczywiście pociągnąć za sobą cały amerykański rynek akcji.
Bank Japonii od 2012 roku prowadzi masowe luzowanie ilościowe, czyli skup japońskich obligacji skarbowych. O ile w 2012 r. w jego bilansie znajdowało się zaledwie 10 % obligacji rządowych, to obecnie jest to już prawie 60 %! Jest to zdecydowanie najwyższa wartość spośród wszystkich głównych banków centralnych. Japoński rynek obligacji skarbowych w dużej mierze przestał zatem istnieć, ponieważ Bank Japonii całkowicie zdominował ten "rynek", utrzymując rentowność japońskich obligacji skarbowych na całkowicie bezsensownych poziomach poniżej 1 %. Jednocześnie bardzo interesujące jest to, że Bank Japonii nie zdecydował się jeszcze na rozpoczęcie podwyżek kluczowych stóp procentowych, mimo że japońska inflacja utrzymuje się powyżej celu inflacyjnego 2 % od prawie dwóch lat.
We wtorek opublikowany został indeks PMI dla czeskiego przemysłu za grudzień. To niezwykle ważne badanie kondycji czeskiego przemysłu wcale nie wypadło dobrze, ponieważ indeks spadł z listopadowego poziomu 43,2 punktu do zaledwie 41,8 punktu, sygnalizując tym samym dalsze pogorszenie kondycji sektora. Indeks znajdował się zatem znacznie poniżej kluczowej 50-punktowej linii, która oddziela ekspansję gospodarczą od kurczenia się gospodarki przez cały 2023 rok. Z grudniowego raportu dowiedzieliśmy się, że produkcja przemysłowa w czeskiej gospodarce jeszcze bardziej przyspieszyła swój spadek, natomiast odnotowano również dalszy znaczący spadek nowych zamówień przemysłowych, zarówno z gospodarki krajowej, jak i z zagranicy. Perspektywy na najbliższe miesiące nie są zatem dobre, a czeskie przedsiębiorstwa przemysłowe zostały zmuszone do dalszego zwalniania pracowników, zarówno stałych, jak i tymczasowych, przy czym trend zwolnień jest jeszcze silniejszy niż w poprzednich miesiącach.
Według danych Czeskiego Urzędu Statystycznego, realne wynagrodzenia skorygowane o inflację w czeskiej gospodarce na koniec III kwartału 2023 r. były mniej więcej na poziomie z 2018 r. Niezwykle wysoka inflacja w ostatnich latach oznaczała zatem bardzo silne negatywne uszczuplenie portfeli czeskich gospodarstw domowych. Jednocześnie w ciągu ostatnich dwóch lat płace realne spadły o około 10 %. Biorąc pod uwagę, że wydatki konsumpcyjne czeskich gospodarstw domowych stanowią około 50 % czeskiego PKB, trudno się dziwić, że czeska gospodarka jest obecnie jedną nogą w recesji, przy czym oczekuje się, że czeski PKB spadnie o około pół procent za cały ubiegły 2023 rok.
Fakt, że czeska gospodarka jest obecnie słabym punktem Europy, ilustruje poniższy wykres sporządzony przez firmę analityczną Oxford Economics. Wykres pokazuje, że spadek wydatków konsumenckich w Czechach w ciągu ostatnich czterech lat wyniósł około 8 %, co jest zdecydowanie najgorszym wynikiem spośród wszystkich krajów UE (oś Y). Doprowadziło to do tego, że czeska gospodarka jest obecnie jedyną w UE poniżej poziomu z końca 2019 r., i to nawet o około 2 % (oś X). Z drugiej strony, jeśli chodzi o średnią unijną, PKB wzrósł o około 3 % w ciągu ostatnich czterech lat, i jest to znacznie lepszy wynik niż w przypadku czeskiej gospodarki.
Deficyt czeskiego budżetu państwa na cały rok 2023 wyniósł 289 mld CZK, co jest czwartym najwyższym deficytem w historii. Udało się jednak w przybliżeniu zrealizować plan w wysokości 295 mld CZK. Jednocześnie deficyt był o 72 mld CZK niższy niż w 2022 roku. Całkowity dług publiczny na koniec 2023 r. wyniósł 3,1 bln CZK. Jeśli chodzi o 2024 r., zatwierdzony projekt budżetu państwa nadal przewiduje znacznie zwiększony deficyt w wysokości 252 mld CZK.
Kluczowym problemem czeskich finansów publicznych jest tzw. deficyt strukturalny, który w ostatnich latach oscyluje wokół mocno podwyższonego poziomu 2,5 % PKB. Deficyt strukturalny budżetu państwa to deficyt, który rząd osiągnąłby, gdyby gospodarka rozwijała się zgodnie ze swoim potencjałem strukturalnym, tj. bez cyklicznych wahań w trakcie cyklu koniunkturalnego.
Źródło: Krajowa Rada Budżetowa
Jeśli chodzi o sytuację na rynkach finansowych w pierwszym tygodniu nowego roku, trend nie był całkowicie korzystny, ponieważ zarówno akcje, jak i obligacje spadły. MSCI All Country World, najszerszy globalny indeks akcji, stracił 1,6 %, a Bloomberg Global-Aggregate, najszerszy globalny indeks obligacji, stracił 1,4 %.
Michal Stupavský
Strateg inwestycyjny Conseq Investment Management, a.s.